Home » O projekcie » Cele, pytania i hipotezy badawcze

Cele, pytania i hipotezy badawcze

Podczas gdy w ostatnich kilku dekadach rośnie liczba państw przeprowadzających wolne i regularne wybory, rozwija się również zjawisko nadużyć i manipulacji wyborczych, pokazujące możliwą dysfunkcjonalną rolę wyborów dla demokratycznego charakteru systemu politycznego. To wzmacnia potrzebę dokładniejszego przyjrzenia się przez politologów praktykom wyborczym.

Głównym celem projektu jest analiza nadużyć w procesie wyborczym i ich wpływu na działanie reżimów politycznych oraz proces demokratyzacji. Szczególny nacisk będzie położony na zagadnienie konkurencyjności wyborów, która jest niezbędna dla funkcjonowania jednego z tzw. reżimów wyborczych – demokracji, reżimu hybrydowego lub konkurencyjnego autorytaryzmu (za L. Gilbert i P. Mohsenim [2011]).

Studium przypadku stanowi Republika Turcji jako jeden z najlepszych przykładów do wskazania nadużyć wyborczych i ich wpływu na reżim polityczny (zgodnie z jednym z trzech głównych powodów wyboru pojedynczych studiów przypadków w badaniach porównawczych, według B. G. Petersa). Ramy czasowe to lata 2002-2015 – okres rządów w Turcji Partii Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP,  Adalet ve Kalkınma Partisi). To wyjątkowy czas rządów jednej partii, w którym kolejnym wyborom towarzyszą, z jednej strony, rosnące nadużycia, z drugiej zaś – wzrost tendencji autorytarnych. Ostatnia część badań będzie poświęcona rozważaniom na temat przypadków podobnych do tureckiego reżimu politycznego z porównywalnym zakresem nadużyć wyborczych. Ich celem jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, czy wyniki badań znajdują zastosowanie w przypadku innych państw i co to oznacza dla generalnych tendencji dotyczących zmian reżimów jako rezultatu praktyk wyborczych.

Bardziej szczegółowe cele odnoszą się zarówno do teoretycznego, jak i empirycznego wymiaru badań. Są to w pierwszym przypadku: testowanie dotychczasowych ram teoretycznych dotyczących nadużyć wyborczych – koncepcji i typologii oraz reżimów politycznych – koncepcji „demokracji z przymiotnikami”, reżimów hybrydowych (szczególnie podejście konfiguratywne L. Gilbert i P. Mohseniego) oraz nowego autorytaryzmu (zwłaszcza koncepcja konkurencyjnego autorytaryzmu S. Levitskiego i L. Waya) w celu dowiedzenia, że nie są one wystarczające do wyjaśnienia zjawisk związanych z rozwijającymi się nadużyciami wyborczymi oraz, przede wszystkim, zaproponowanie wypełnienia istniejących luk w badaniach praktyk wyborczych i reżimów politycznych – dzięki wzbogaceniu istniejących typologii nadużyć wyborczych w oparciu o badania empiryczne oraz wypracowaniu nowych koncepcji dotyczących reżimów politycznych. W tym ostatnim przypadku chodzi o wypracowanie: 1) modelu przekształceń tych reżimów zależnych od zakresu manipulacji wyborczych, 2) koncepcji „reżimów granicznych” balansujących między reżimami hybrydowymi i autorytarnymi oraz 3) modelu oceny uczciwości wyborów w szczególnych typach reżimów, innych niż demokratyczny.

Do celów w sferze empirycznej należy analiza przypadku Turcji (i później podobnych pod względem reżimu i praktyk wyborczych państw), żeby odpowiedzieć na następujące pytania: Jakie są  kluczowe cechy procesu wyborczego w Turcji? W jakim stopniu praktyki wyborcze stosowane przez partie rządzącą w Turcji są zgodne z głównymi zasadami demokratycznych wyborów? Jak daleko sięgają w tym kontekście nadużycia wyborcze? Jak różnorodne są te praktyki (czy sprowadzają się one tylko do fałszerstw wyborczych?)? Jaki wpływ mają one na wyniki kolejnych wyborów parlamentarnych? Jak te wyniki oddziaływają na działanie systemu politycznego i partyjnego? Jaki jest ich wpływ na reżimy polityczne w średniej i długiej perspektywie czasowej? Czy istnieje ryzyko przekształcenia reżimu politycznego w Turcji z hybrydowego w jeden z nowych typów autorytaryzmu z powodu nadużyć wyborczych? Czy podobne tendencje dotyczą też innych państw?

Odpowiedź na powyższe pytania będzie pomocna dla weryfikacji następujących hipotez badawczych:

H 1 – Coraz częstszy problem uczciwości wyborów w takich państwach jak Turcja jest spowodowany przez deficyt demokratycznej kultury elit politycznych umożliwiający rozwój „menu manipulacji wyborczych”; H 2 – Zamiast dychotomii uczciwe wybory vs. nieuczciwe wybory istnieje kontinuum pomiędzy nimi – zakres „menu manipulacji” determinuje miejsce na tym kontinuum; H 3 –Intensywność nadużyć wyborczych warunkuje kształt systemu politycznego oraz partyjnego i w rezultacie – typ reżimu politycznego; H 3.1 – Przesunięcie na kontinuum w kierunku bieguna nieuczciwych wyborów prowadzi do wzmocnienia systemu partii dominującej oraz spowolnienia demokratyzacji lub de-demokratyzacji systemu politycznego; H 3.2 – Dynamika „menu manipulacji” powoduje kształtowanie się tzw. „reżimów granicznych”, tj. takich, które balansują między reżimami hybrydalnymi a autorytarnymi nowego typu; H 4 – Turcja i podobne „reżimy graniczne” ulegają stopniowej przemianie z reżimu hybrydowego w autorytarny nowego typu, na co znaczący wpływ mają konsekwencje dynamicznego rozwoju nadużyć wyborczych.